Tenkis davası nedir? sorusunun cevabını şu şekilde açıklamak mümkündür : Miras bırakan kişinin tasarruf özgürlüğünü aşmasıyla beraber saklı pay sahibi mirasçıların miras hakkına yapmış olduğu tecavüzün giderilmesi ve miras bırakanın yaptığı tasarrufun kanuni sınırlar kapsamında yer alması için açılan bir dava türüdür.
Tenkis davası miras hukukuyla ilişkilidir. Bununla beraber miras bırakanın ölümü halinde açılabilecek olan bir davadır. Muris hayattayken bu davanın açılması söz konusu olamaz. Tenkis davası, miras bırakanın mirastan mal kaçırma işlemlerine karşı oldukça etkili bir davadır.
Tasarruf Oranı
Tasarruf oranı, miras bırakanın serbestçe tasarruf edebileceği orandır. Tasarruf oranı ve saklı payların belirlenmesi için terekenin hesaplanması gerekir. Dolayısıyla bu durumda önem arz eden konu,
terekenin yani mirasın belirlenmesidir. Terekenin hesaplanması bilirkişi tarafından yapılmaktadır. Örneğin; terekeyi 1 tam sayı ise, saklı paylar toplamının ifade eden sayıyı bu 1’den çıkardığımızda kalan tasarruf oranını ortaya çıkaracaktır..
Tenkis Davası Açabilecek Kişiler Kimlerdir?
Medeni Kanun’a göre bu davayı sadece saklı paylı mirasçılar açabilmektedir. Saklı paylı mirasçılar ise murisin alt soyu, anne ve babası ya da eşidir. Tenkis davası açabilecek kişiler için gereken koşullar şu şekilde ifade edilebilir:
- Tenkis davasını her saklı paylı mirasçı açabilir.
- Bu davada tasarruf oranına yapılan tecavüz miktarı tüm saklı paylar gözetilerek hesaplanır.
- Bulunacak tenkis edilebilir miktarı,
sadece dava açan mirasçının saklı payı kadar tenkis edilir. Kısaca dava açmayan saklı paylı mirasçılar tenkis kararından faydalanamazlar. - Eğer saklı paylı mirasçının fiil ehliyeti yoksa tenkis davasını kanuni temsilcisi açacaktır. Tenkis davası ihmal edildiği takdirde veli ya da vasi bu durumdan kanundaki hükümler kapsamında sorumlu olur.
Tenkis Davası Kime Açılır?
Tenkis davasında davalılar; murisin tasarruf oranını aştığı ve saklı paylara tecavüz etmesi sonucunda tenkise tabi tutulan kazandırmaların yapıldığı kişilerdir. Bu kişiler üçüncü şahıslar veya mirasçılar olabilir. Kazandırma yapılan kişi ölmüşse mirasçıları davalı konumundadır. Kazandırma birden fazla ve farklı kişilere karşı yapılmışsa birden fazla kişi davalı durumdadır. Mirasçının bunların tamamını dava etme hakkına sahip fakat mecbur değildir. Ancak bunun sonuçlarına katlanmak zorundadır. Çünkü tenkiste sıra kuralları aleyhinde sonuçlar ortaya çıkarabilir.
Kural olarak tenkis davası kazandırma yapılan kişilere açılabilir. Fakat Yargıtay istisnai bir şekilde kazandırma konusunu malın üçüncü kişilere devredilmiş olması durumunda bu kişilere açılabileceğini kabul etmektedir. Kısaca Yargıtay’ın bu konudaki koşulları şunlardır: Tenkis yükümlüsünün malı tenkisten kaçırmak amaçlı üçüncü şahsa devretmesi Üçüncü şahsın da bu amacı bilerek malı devralması gerekir.
Tenkis Davası Açma Süresi
Tenkis davası, mirasçıların saklı paylarına tecavüz edildiğini öğrendikleri andan itibaren bir yıl içinde açılmalıdır. Açılacak davalar vasiyetnameler hakkındaysa vasiyetnamenin açıldığı günden itibaren ve diğer tasarruflar hakkındaki mirasın açılmasıyla beraber on yıl geçmekle düşer. Fakat bir tasarrufun iptali diğerini olumlu etkiliyorsa süreler iptal kararının kesinleştiği an işlemeye başlar.
Mirasçı yapılmış olan tasarrufun saklı payına tecavüz ettiğini miras açılmasından önceki bir tarihte öğrenmesi durumunda bile süreler işlemez. Aynı şekilde vasiyetnameler konusunda da süre böyle işlemektedir. Başka bir durumdan söz edecek olursak, eğer bir tasarrufun iptali tenkise tabii tasarruf geçerlilik kazanıyorsa süreler geçerlilik kazanmasından itibaren işlemeye başlar.
Tenkis Davasını Hangi Mahkeme Açar?
Tenkis davasına Asliye Hukuk Mahkemeleri bakmaktadır. Tenkis davasına bağlı olarak ortaya çıkan bir ve on yıllık süreler zaman aşımını ifade etmez. Bu süreler sadece hak düşürücü süreler olarak ifade edilir.
