maddi tazminat davası
Evlilik birliğinin sona erdirilmesinde maddi tazminat davası, boşanmanın maddi sonuçlarından biri olarak, boşanma talebiyle yetkili aile mahkemesine başvuruda bulunan eşlerin talep ettikleri maddi tazminatlar ile ilgilidir. Bu bağlamda boşanmada maddi tazminat davası, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 174. maddesinde yer alan hükümlere göre düzenlenmiştir. İlgili kanunda boşanma sonucunda eşlerin birbirlerinden talep edebileceği maddi tazminat konusuna ilişkin düzenlemelerden şu şekilde bahsetmek mümkün olmaktadır:
- Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma sebebiyle zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, boşanmada kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteme hakkına sahiptir.
- Boşanmaya gerekçe gösterilen haller ve olaylar sebebiyle kişilik hakları saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda para ödenmesini isteyebilmektedir.
Görüldüğü üzere aile mahkemesi nezdinde evlilik birliğini sona erdirmek isteyen tarafların bazı şartları taşıması durumunda karşı taraftan maddi veya manevi tazminat talep edebilmesi mümkün olmaktadır. Konumuzla alakalı olarak boşanma davalarında maddi tazminat davasının gündeme gelmesinde etkili olan hususlar birtakım gerekçelere dayandırılmıştır.
Boşanma Davasında Maddi Tazminat Talebi
Öncelikle boşanmadan sonra maddi tazminat davası hukuken belirli gerekçelerle yetkili ve görevli aile mahkemesinde görülebilmektedir. Söz konusu gerekçelere temel olarak gösterilen neden; evlilik birliğinin kurulmasıyla başlayan maddi ve manevi ortak hayat sürme amacının, boşanma kararı ile birlikte sonlandırılmasının nihayetinde ortadan kalmasıyla ilişkilidir. Bu kapsamda müşterek bir yaşam hedefiyle maddi ortaklıkların söz konusu olduğu evliliğin sonlandırılması ile birlikte davaya konu olan eşlerin birtakım ekonomik menfaatlerinin zarar görmesi kaçınılmaz olmaktadır.
Dolayısıyla boşanma davasının görülmesinde daha az kusurlu olan ya da hiçbir kusuru bulunmayan eşin, diğer eşten, boşanma sebebiyle zarar gören mevcut ya da önceden kestirilebilen menfaatlerinin tazminini talep edebilme hakkı bulunmaktadır.
Maddi Tazminata Hükmedilmesi İçin Aranan Genel Şartlar
Aile hukuk ile birlikte tazminat hukukunun da kapsamına giren boşanma sonucunda maddi tazminat talebinde bazı genel şartların hukuki zeminde mevcut olması göz önünde bulundurulmaktadır. Dolayısıyla boşanma davası sırasında veya sonrasında eşlerden birinin talebi doğrultusunda maddi tazminata hükmedilmesi için aranan şartlar sırasıyla şu şekilde öne çıkmaktadır:
- Evlilik birliğinin yetkili mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararı ile sonlandırılmış olması
- Eşlerden birinin diğerinden maddi tazminat talebinde bulunmuş olması
- Kendisinden maddi tazminat talep edilen taraf, boşanmaya gerekçe gösterilen olaylarda kusurlu olmalıdır.
- Maddi tazminat talebinde bulunan eşin, boşanmaya sebep olan olaylarda kusursuz olması ya da maddi tazminat talep ettiği eşe oranla daha az kusurunun bulunmuş olması
- Evlilik birliğinin sona ermesi nihayetinde maddi tazminat talebinde bulunan eşin, mevcut ya da muhtemel menfaatlerinde zarara uğramış olması
- Hükmedilen tazminat miktarının, aleyhinde karar verilen tarafın ödeme gücüne uygun olarak belirlenmiş olması
Maddi Tazminat Talebi Zaman aşımı Ne Kadardır?
Boşanmada maddi tazminat davası açmak isteyen, boşanmaya sebep olan olaylarda kusursuz veya az kusurlu olan eşin, boşanma davası ile birlikte ya da boşanma davasının herhangi bir aşamasında maddi tazminat talebini gündeme getirebilme hakkı bulunmaktadır. Tüm bu durumların dışında yetkili aile mahkemesi tarafından evlilik birliğinin sonlandırılması yönünde karar verilmesinden itibaren 1 yıl içerisinde ayrı bir dava açmak üzere talepte bulunulabilmektedir. Dolayısıyla boşanma kararından itibaren geçen 1 yılın ardından maddi tazminat dava hakkı zaman aşımına uğramaktadır.
Maddi Tazminat Hakkının Ortadan Kalktığı Haller
Bazı durumlarda da irat şeklinde ödenmesine karar verilen maddi tazminat hakkının ortadan kalktığı durumlar oluşabilmektedir. Bunlar;
- Eşlerden birinin vefat etmesi
- Alacaklı eşin yeniden evlenmesi
- Alacaklı eşin evli olmamasına rağmen evli hayatı sürdürmesi
- Alacaklı eşin haysiyetsiz hayat sürmesi
- Alacaklı eşin, maddi tazminat gerekçesi olan ekonomik ihtiyaç durumunun ortadan kalkması (ekonomik refah seviyesinin artması)
