Son dönemlerde konusu sıkça gündeme gelen aile hukukunda zorunlu arabuluculuk nedir? Böyle bir sistemin uygulanması ne tür durumlara yol açabilir? Türkiye yargı sisteminde ticari hukuk ve iş hukukunda devreye sokulan zorunlu arabuluculuğun aile hukuku kapsamına da alınması toplumun farklı kesimleri tarafından oldukça tepki çekiyor. Taraflara arasındaki uyuşmazlıkların kısa sürede çözümlenmesi i ve mahkemenin iş gücünün azaltılması amacını güden zorunlu arabuluculuk uygulamaları, uyuşmazlık yaşayan tarafların kendi iradeleri dâhilinde çözüme kavuşturulduğu bir sistemdir ve bu uygulamanın aile hukukun kapsamına alınması ne sağlıklı olacağı merak konusu olmaktadır.
Devlet Bu Uygulamanın Boşanmalar Zorlaştıracağı Görüşünde
Pek çok görüş aile içinde yaşanacak uyuşmazlık konusunun mal rejimi olması durumunda arabuluculuğun devreye girmesinin makul olduğundan yana. Lakin söz konusu uyuşmazlıkların şiddet olayları, boşanma ve nafaka gibi derin mevzuların söz konusu olduğu durumlarda taraflar arasında sağlıklı bir yargılamanın yapılmasını uygun görüyor.
Aile hukuku kapsamında gerçekleştirilecek arabuluculuğun güçlü olanın lehine işlediği ve zayıf olan tarafın kadın olduğunu dile getiren pek çok görüş, devletin boşanmaya zorlaştırmak maksadı ile mümkün olduğu kadar davanın süresini uzatarak kişileri bıktırmak ve neticesinde arabuluculuğa yönlendirmek yönündedir.
Aile Hukukunda Arabuluculuk Mevzuatına Giren Konular Nelerdir?
Türkiye yargı sisteminde Aile Hukuku kapsamında mevzuata geçirilmesi planlanan aile hukukunda zorunlu arabuluculuk sistemi için yapılan hazırlıklardaki düzenlemeye göre;
- Boşanma
- Nafaka
- Mal Paylaşımı
- Velayet
- Tazminat
- Çocuk ile kişisel iletişim kurma konularında uyuşmazlık yaşayan aile bireyleri Aile Mahkemesi Hakimi tarafından arabulucuya yönlendirme yapılacak. Henüz hazırlığı devam eden bu projede Aile Arabuluculuğun Merkezlerinin kurulacağı ve aile hakimlerince denetimi sağlanacak bu merkezlerde görev yapacak hukukçu arabulucularla beraber sosyolog ve psikolog gibi farklı alanlarda da uzmanların görevlendirileceği söyleniyor. Bu uygulama ile 2 bin aile arabulucuya görevlisi ile içi yaşanan uyuşmazlıklarda anlaşmazlıkların giderilmesi için aktif olarak görev yapacaklar.
Aile Hukukunda Arabuluculuk Sisteminde Hakim Denetimi
Aile Hukukunda Arabuluculuk Projesine göre aile içinde yaşanan uyuşmazlıklarda arabulucular ilk olarak tarafları ulaştırmaya çalışacak. Arabulucuya bu uzlaşmayı sağlarken tarafların çocukların menfaatini gözetmeleri hususunda yardımcı olacak.
Arabulucu aracılığı ile sağlanan uzlaşma her durumda hâkimin onayına sunulacak. Mahkeme ortamında gerçekleşen aile davalarında yaşanan aile sırlarının deşifre olması arabuluculuk sistemi ile son bulacak ve arabuluculuk sırasında ortaya dökülen aile içi sırlar gizli kalacak.
Boşanma talebinin kadın şiddet eksenli olması durumunda arabuluculuk uygulaması devre dışı kalarak, bu uyuşmazlıkların mahkeme tarafından sonuçlandırılması sağlanacak. Arabulucunun taraflardan birinin hak kaybı yaşadığı kararına varvarmasıabukucu bu süreci sonlandırılarak hak kaybına uğrayan kişi için bir avukatın dahil olmasını talep edebilecek.
Aile Hukukunda Arabuluculuk Eğitimleri Başladı!
Bu proje kapsamında arabulucu olarak dahil edilecek ve hukukçular arasından seçilecek kişiler 300 saatlik eğitim programına tabi tutulacaklar. Bunun için ilk olarak arabulucu olarak tayin edilecek kişilerin eğitimi için eğitmen eğitimlerine başlanmış durumdadır.
Bu eğitimlere katılan kişiler aile hâkimleri, yargıtay üyeleri, arabulucu avukatlar, aile hukuku alanında görev yapan akademisyenler, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı temsilcilerinden oluşmaktadır. Dünya çapında nam salmış İngiliz arabulucu Lisa Parkinson’un Türkçe çevirisi yapılan “Aile Arabuluculuğu” kitabı da tüm arabuluculara verilecek.
Eğitmen olarak organizasyona katılanlar arasında Portekizli arabulucu Maria Oliveria’da bulunacak. Bu eğitimin organizasyonu Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Hakları Daire Başkanı Hakan Öztatar aracılığı ile gerçekleştirilecek.
Arabuluculuk Programı Kapsamında Ele Alınacak Konular
Arabuluculuk hizmetini sağlıyacak görevlilere verilecek eğitim kapsamında boşanma sebebiyle müracaat eden çiftlerin ulaşmasını sağlamak için “çatışmadan işbirliğine geçmeden ebeveynlere yardımcı olmak” konu başlığı adı altında eğitim verilecek. Öteki eğitim başlıklarını da şöyledir;
- Aile arabuluculuğunun yasal çerçevesi ve uygulama kuralları,
- Arabuluculuk toplantılarına ait oturma düzeni gibi fiziki koşullar,
- Problem çözme becerileri,
- Güven tesis edilmesi ve dostane ilişki kurulması,
- Güç dengesizliği,
- Aile içi şiddet ve istismar çeşitleri,
- Çocukların risk grupları
Bu konu başlıklar altında eğitim sürecine katılan arabulucular yeterlilik sağlaması durumunda hâkim denetimi altında görevlerine başlayabilecekler.
